مقاله پژوهشی
مسلم سواری؛ حامد شیخی؛ کامران الماسیه
چکیده
این تحقیق با هدف کلی نقش مجراهای آموزشی در بهبود مشارکت های روستاییان در طرح های حفاظت از محیطزیست انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کشاورزان شهرستان دیواندره بود (N=7931). با استفاده فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 260 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای افزایش اعتبار یافته ها 290 پرسشنامه با روش نمونه گیری ...
بیشتر
این تحقیق با هدف کلی نقش مجراهای آموزشی در بهبود مشارکت های روستاییان در طرح های حفاظت از محیطزیست انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کشاورزان شهرستان دیواندره بود (N=7931). با استفاده فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 260 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای افزایش اعتبار یافته ها 290 پرسشنامه با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب توزیع شد که در نهایت تعداد 274 پرسشنامه بهصورت کامل تکمیل گردید و مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. ابزار اصلی تحقیق، پرسشنامه ای بود که روایی آن توسط جمعی از متخصصان و پایایی متغیرهای آن توسط ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد (α>0.7). تجزیه وتحلیل داده ها به وسیله نرم افزار SPSSwin18 انجام شد. نتایج تحلیل همبستگی حاکی از رابطه مثبت و معنی داری بین ابعاد مجراهای آموزشی (محلی، ملی و بین المللی) با مشارکت روستاییان بود. علاوه بر این نتایج ضریب رگرسیون نشان داد ابعاد مجراهای آموزشی تأثیر مثبت معنی داری بر بهبود مشارکت روستاییان دارند بهطوریکه 08/90 درصد از تغییرات متغیر وابسته (مشارکت) را تبیین نمودند. همچنین نتایج تحلیل عاملی راهکارهای بهبود مشارکتها مردمی را در طرح های حفاظت از محیطزیست را در عاملهای تقویت فرهنگ مشارکت و حفاظتی، راهکار مدیریتی و فرهنگی، راهکار مشورتی و آگاهی، اثربخشی و کارایی، راهکار ساختاری و تشکیلاتی و بهبود تعهد و مسئولیت طبقه بندی کرد. در این راستا بر اساس نتایج تحقیق پیشنهادهایی جهت بهبود مشارکتهای روستاییان در طرحهای حفاظت از محیطزیست ارائه شد.
مقاله پژوهشی
ملوک خادمی اشکذری؛ ناهید مفردنژاد
چکیده
هدف پژوهش حاضر مقایسه نظریه ذهن، انگیزش پیشرفت تحصیلی و رفتار اجتماعی کودکان مدارس طبیعت و عادی با کنترل وضعیت اجتماعی-اقتصادی بود. این پژوهش، توصیفی از نوع پس رویدادی بوده و از جامعه آماری دانش آموزان 7 تا 11 ساله مدارس طبیعت و عادی استان تهران در سال تحصیلی 95-96 نمونهای 55 نفری با روش نمونهگیری هدفمند از بین کودکان مدارس طبیعت ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر مقایسه نظریه ذهن، انگیزش پیشرفت تحصیلی و رفتار اجتماعی کودکان مدارس طبیعت و عادی با کنترل وضعیت اجتماعی-اقتصادی بود. این پژوهش، توصیفی از نوع پس رویدادی بوده و از جامعه آماری دانش آموزان 7 تا 11 ساله مدارس طبیعت و عادی استان تهران در سال تحصیلی 95-96 نمونهای 55 نفری با روش نمونهگیری هدفمند از بین کودکان مدارس طبیعت و 55 نفر نیز از کودکان مدارس عادی با روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای موردمطالعه از آزمون نظریه ذهن (TMT)، مقیاس انگیزه تحصیلی (AMS) و مقیاس رفتار اجتماعی کودک (CSBS) استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری (MANCOVA) نشان داد که بین نظریه ذهن کودکان مدارس طبیعت و عادی تفاوت معناداری وجود دارد. کودکان مدارس طبیعت سطوح بالاتری از نظریه ذهن را نسبت به کودکان مدارس عادی نشان دادند. کودکان مدارس طبیعت انگیزه درونی بالاتر برای یادگیری داشتند و رفتار ضداجتماعی آنها پایینتر از کودکان مدارس عادی بود. با در نظر گرفتن نتایج پژوهش، توجه ویژه به اهمیت حضور طبیعت در محیطهای آموزشی و فراهم کردن فرصتهای یادگیری از طریق آن برای کودکان پیشنهاد میگردد.
مقاله پژوهشی
الهام کنعانی؛ مصطفی احمدوند
چکیده
هدف این پژوهش بررسی رفتار محیطزیستی کشاورزان و عوامل مؤثر بر آن بر مبنای تئوری ارزش-باور- هنجار استرن بود. جامعه آماری پژوهش، گندمکاران آبی دهستان شهیدآباد از توابع شهرستان خرمبید در استان فارس به تعداد 170 نفر بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 110 گندمکار به شیوهی نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب و دادهها گردآوری شدند. ...
بیشتر
هدف این پژوهش بررسی رفتار محیطزیستی کشاورزان و عوامل مؤثر بر آن بر مبنای تئوری ارزش-باور- هنجار استرن بود. جامعه آماری پژوهش، گندمکاران آبی دهستان شهیدآباد از توابع شهرستان خرمبید در استان فارس به تعداد 170 نفر بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 110 گندمکار به شیوهی نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب و دادهها گردآوری شدند. پژوهش حاضر به شیوه پیمایش و با ابزار پرسشنامه اجرا شد. روایی صوری پرسشنامه توسط پانلی از متخصصان تأیید و پایایی آن نیز با انجام مطالعه راهنما و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد. یافتهها نشان داد ارزشهای زیستبوممحور و خدامحور و همچنین متغیرهای تعلق به مکان، دلبستگی به مکان، جهانبینی اکولوژیکی، آگاهی از نتایج مضر فعالیتها و توانایی درک شده برای کاهش تهدید بیشترین تأثیر را بر اخلاق محیطزیستی کشاورزان داشته اند، لیکن در نهایت اخلاق محیطزیستی در تبیین رفتار محیطزیستی قاصر ماند. لذا، چنین به نظر میرسید که برخی از متغیرهای تعدیلگر این رابطه را مخدوش نموده اند. ازاینرو، با کنکاش بیشتر، دو متغیر هنجار ذهنی- اجتماعی و دسترسی به منابع کشاورزی شناسایی شدند. آنگاه با حضور این متغیرها به تحلیل رابطه اخلاق و رفتار محیطزیستی پرداخته شد که آزمون کوواریانس برای این منظور استفاده گردید. یافتههای آزمون کوواریانس نشان داد که اخلاق محیطزیستی در حضور متغیر گروهبندیشده جدید بر رفتار محیطزیستی تأثیر داشته و تعامل اخلاق محیطزیستی و متغیر گروهبندی شده بر رفتار محیطزیستی معنیدار است. ازاینرو پیشنهاد میشود با افزایش آگاهی در کشاورزان نگرش، اخلاق و رفتار محیطزیستی آنها بهبود یابد.
مقاله پژوهشی
فاطمه پورشهسواری؛ محمدرضا سرمدی
چکیده
حفظ محیطزیست و چالشهای موجود در مسیر آن یکی از معضلات جامعه جهانی ازجمله کشور ما به شمار میرود. حفظ و یا تخریب محیطزیست حوزه رفتار و عمل انسان است. رفتارهای انسان تحت تأثیر ارزشهای او قرار دارند. هدف این پژوهش نیز بررسی میزان ارزشهای محیطزیستی و ارتباط آنها با عزتنفس و متغیرهای جمعیت شناختی دانشجویان بر اساس نظریه ارزشی ...
بیشتر
حفظ محیطزیست و چالشهای موجود در مسیر آن یکی از معضلات جامعه جهانی ازجمله کشور ما به شمار میرود. حفظ و یا تخریب محیطزیست حوزه رفتار و عمل انسان است. رفتارهای انسان تحت تأثیر ارزشهای او قرار دارند. هدف این پژوهش نیز بررسی میزان ارزشهای محیطزیستی و ارتباط آنها با عزتنفس و متغیرهای جمعیت شناختی دانشجویان بر اساس نظریه ارزشی شوارتز بوده است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی از نوع همبستگی بوده که با استفاده از روش نمونهگیری طبقهای چندمرحلهای تعداد 487 نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر کرمان بهعنوان نمونه موردمطالعه انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که ارزشهای محیطزیستی اولویت اول ارزشی دانشجویان نبوده است. همچنین در بین ارزشهای محیطزیستی بر اساس جنسیت و وضعیت تأهل تفاوت معنیداری وجود داشته است و بین جهتگیری ارزشی محیطزیستی و عزتنفس همبستگی مثبت معنیدار وجود داشته است.
مقاله پژوهشی
حسن فراتی؛ امید خلج؛ مهدی نور موسوی
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی رفتار مصرف سبز بر اساس نظریه رفتار برنامهریزیشده میباشد. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر جمعآوری دادهها، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش مدیران، مربیان و والدین کودکان مهدکودکهای شهر قزوین میباشد که با توجه به نامحدود بودن جامعه آماری، نمونه آماری 384 نفر بوده است. ابراز پژوهش پرسشنامه ...
بیشتر
هدف این پژوهش، بررسی رفتار مصرف سبز بر اساس نظریه رفتار برنامهریزیشده میباشد. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر جمعآوری دادهها، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش مدیران، مربیان و والدین کودکان مهدکودکهای شهر قزوین میباشد که با توجه به نامحدود بودن جامعه آماری، نمونه آماری 384 نفر بوده است. ابراز پژوهش پرسشنامه بوده که روایی آن از نوع محتوایی و صوری است که توسط متخصصان در این زمینه و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به تأیید رسید. دادههای بهدستآمده با استفاده از معادلات ساختاری مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که سودمندی ادراکشده بر نگرش مصرفکننده تأثیر مثبت و معنادار و ریسک ادراکشده بر نگرش مصرفکننده تأثیر منفی و معناداری دارد. همچنین تعهد اخلاقی بر هنجار ذهنی مصرفکننده، قدرت کنترل بر کنترل رفتاری مصرفکننده، باور کنترل بر کنترل رفتاری مصرفکننده، نگرش مصرفکننده بر نیات مصرفکننده، هنجار ذهنی بر نیات مصرفکننده، کنترل رفتاری بر نیات مصرفکننده و نیات رفتاری بر رفتار واقعی مصرفکننده تأثیر معناداری دارد.
مقاله پژوهشی
فاطمه رزاقی بورخانی؛ احمد رضوانفر؛ سید حمید موحد محمدی؛ سید یوسف حجازی
چکیده
هدف اصلی این پژوهش، مدلیابی اثربخشی منابع اطلاعاتی و کانالهای ارتباطی بر رفتار عملیات مناسب کشاورزی (GAP) در راستای توسعه پایدار باغات مرکبات استان مازندران بود. پژوهش از نوع کاربردی و جامعه آماری آن شامل 122361 باغدار مرکبات در روستاهای مربوط به 12 شهرستان استان مازندران بود. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 290 نفر تعیین گردید ...
بیشتر
هدف اصلی این پژوهش، مدلیابی اثربخشی منابع اطلاعاتی و کانالهای ارتباطی بر رفتار عملیات مناسب کشاورزی (GAP) در راستای توسعه پایدار باغات مرکبات استان مازندران بود. پژوهش از نوع کاربردی و جامعه آماری آن شامل 122361 باغدار مرکبات در روستاهای مربوط به 12 شهرستان استان مازندران بود. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 290 نفر تعیین گردید و نمونهگیری به روش طبقهای تصادفی با انتساب متناسب انجام شد. ابزار پژوهش پرسشنامهای بوده که روایی (صوری و محتوایی) آن بر اساس نظر جمعی از کارشناسان کشاورزی پایدار، اعضای هیأت علمی گروه ترویج و آموزش کشاورزی و گروه مدیریت و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران تأیید گردید و روایی تشخیصی با استفاده از شاخص میانگین واریانس استخراجشده و پایایی پرسشنامه با استفاده از محاسبه آلفای کرونباخ و نیز پایایی ترکیبی تأیید گردید. برای تبیین اثرگذاری و اثرپذیری منابع اطلاعاتی-ارتباطی و رفتار عملیات مناسب کشاورزی از یکدیگر از روش مدلسازی معادلات ساختاری با نرمافزار لیزرل نسخه 8.80 استفاده گردیده است. مطابق یافتهها منابع و کانالهای شفاهی و چهره به چهره، منابع و کانالهای نوشتاری، منابع و کانالهای دیداری- شنیداری، منابع و کانالهای مجازی و الکترونیکی قادرند 66% از واریانس بهکارگیری GAP در توسعه پایدار باغات را تبیین نمایند. داشتن اطلاعات کافی در مورد فناوری، باغداران را به تصمیمگیری بهینه و مناسب جهت پذیرش فناوری پایدار قادر می سازد. ازاینرو پیشنهاد میشود ایجاد بانکهای اطلاعاتی و بهرهگیری از کانالهای ارتباطی حضوری از کارشناسان و فروشندگان نهادههای کشاورزی خبره و متخصص، کارکنان ترویج، خدمات مشاورهای بخش خصوصی، امکان استفاده بیشتر باغداران از منابع اطلاعاتی معتبر با توجه به نیازها و ضرورتها و سطحبندی آموزش بهصورت عمومی و تخصصی در فناوریهای GAP برای باغداران موردتوجه قرار گیرد.
مقاله پژوهشی
فریبا علیدادیانی؛ محبوبه سلیمان پورعمران
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین تفکر سیستمی و رفتار حفاظت از محیطزیست و مسئولیتپذیری اجتماعی میباشد. روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی است که با تکنیک تحلیل همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان اداره کل محیطزیست خراسان شمالی به تعداد 98 بود و از روش تمام شماری استفاده گردید. ابزار جمعآوری اطلاعات سه پرسشنامه تفکر ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین تفکر سیستمی و رفتار حفاظت از محیطزیست و مسئولیتپذیری اجتماعی میباشد. روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی است که با تکنیک تحلیل همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان اداره کل محیطزیست خراسان شمالی به تعداد 98 بود و از روش تمام شماری استفاده گردید. ابزار جمعآوری اطلاعات سه پرسشنامه تفکر سیستمی گلدمن (2005)، رفتار حفاظت از محیطزیست آجزن و فیش بین (1975) و مسئولیتپذیری اجتماعی میلیمان و همکاران (2003) بود. برای تعیین اعتبار پرسشنامهها از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که برای تفکر سیستمی، 94/0 رفتار محیطزیستی 96/0 و همچنین مسئولیتپذیری اجتماعی 96/0 به دست آمد. روایی ابزار از نوع محتوایی بوده که مورد تأیید اساتید و خبرگان قرار گرفت. جهت تجزیهوتحلیل دادهها از آمار توصیفی (توزیع فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی آزمون توزیع نرمال کلوموگروف – اسمرینوف، آزمون همبستگی پیرسون، آزمون رگرسیون گامبهگام با استفاده از بسته نرمافزاری SPSS نسخه 19 استفادهشده است. نتایج نشان داد بین تفکر سیستمی و مسئولیتپذیری اجتماعی و نیز بین رفتار محیطزیستی و مسئولیتپذیری اجتماعی در سطح معنیداری 99% رابطه معناداری وجود دارد.
مقاله پژوهشی
مرجان معصومی فرد
چکیده
نظام یادگیری الکترونیکی بهعنوان رویکرد آموزشی عصر حاضر، همواره با پیچیدگیهای مربوط به نحوه تعامل و کیفیت مشارکت در یادگیری روبهرو بوده است، ازاینرو متخصصان این حوزه به ارائه راهحلهای متفاوتی پرداختهاند. بر این اساس، هدف از این پژوهش، بررسی رابطه انواع تعامل در یادگیری الکترونیکی با کیفیت یادگیری مشارکتی است. پژوهش ...
بیشتر
نظام یادگیری الکترونیکی بهعنوان رویکرد آموزشی عصر حاضر، همواره با پیچیدگیهای مربوط به نحوه تعامل و کیفیت مشارکت در یادگیری روبهرو بوده است، ازاینرو متخصصان این حوزه به ارائه راهحلهای متفاوتی پرداختهاند. بر این اساس، هدف از این پژوهش، بررسی رابطه انواع تعامل در یادگیری الکترونیکی با کیفیت یادگیری مشارکتی است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد الکترونیکی رشته آموزش محیطزیست به تعداد 172 نفر است که با استفاده از فرمول کوکران 120 نفر از آنها به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخابشده و به پرسشنامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن مورد تائید قرار گرفت، پاسخ دادند. یافتههای پژوهش با استفاده از روشهای آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شد. نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشاندهنده این است که میان انواع تعامل (استاد- دانشجو، دانشجو- دانشجو، دانشجو- محتوا، استاد- محتوا، استاد- استاد) با کیفیت یادگیری مشارکتی در آموزش الکترونیکی رابطه معنیدار و مستقیم وجود دارد درحالیکه میان تعامل (محتوا- محتوا) با کیفیت یادگیری مشارکتی رابطه معنیداری دیده نشد. همچنین نتایج آزمون فریدمن که بهمنظور رتبهبندی انواع تعامل مورداستفاده قرار گرفت نشان داد که تعامل «دانشجو- دانشجو» دارای بیشترین اهمیت در کیفت یادگیری مشارکتی و تعامل «استاد-استاد » و «محتوا- محتوا » دارای کمترین اهمیت در میان انواع تعاملات میباشد. لذا به نظر میرسد تعاملی که میان دانشجویان برقرار میشود تضمینکننده کیفیت یادگیری مشارکتی در آموزش الکترونیکی است.
مقاله پژوهشی
مجید اسماعیلپور؛ آزاده رجبی
چکیده
امروزه مصرف کنندگان بیشتر نگران تغییرات محیطی شده و در این راستا رفتار خریدشان را نیز تغییر داده اند. نگرانی برای محیطزیست باعث شده که آنها در تصمیمگیری خرید خود به قابلیت استفاده مجدد بستهبندی توجه کنند. هدف این پژوهش، بررسی اثر عوامل مؤثر بر ادراک مصرف کنندگان از قابلیت استفاده مجدد بسته بندی محصولات است. این پژوهش ...
بیشتر
امروزه مصرف کنندگان بیشتر نگران تغییرات محیطی شده و در این راستا رفتار خریدشان را نیز تغییر داده اند. نگرانی برای محیطزیست باعث شده که آنها در تصمیمگیری خرید خود به قابلیت استفاده مجدد بستهبندی توجه کنند. هدف این پژوهش، بررسی اثر عوامل مؤثر بر ادراک مصرف کنندگان از قابلیت استفاده مجدد بسته بندی محصولات است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و از منظر گردآوری دادهها یک پژوهش توصیفی-پیمایشی میباشد. جامعه آماری پژوهش مصرفکنندگان شهر بوشهر است. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه میباشد. دادههای پژوهش از طریق نمونهگیری در دسترس و متشکل از 385 نفر از مشتریان فروشگاههای خردهفروشی بزرگ شهر بوشهر گردآوری شدند و سپس با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری برای آزمون مدل مفهومی و فرضیه های پژوهش مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان می دهد که تناسب جنس، شکل و رنگ بستهبندی بر ادراک مصرفکننده از قابلیت استفاده مجدد بستهبندی اثر مثبت و معناداری دارد. همچنین، یافته دیگر این پژوهش حاکی از آن است که نگرش محیطزیستی و حساسیت به قابل بازیافت بودن بستهبندی بر ادراک مصرفکننده از قابلیت استفاده مجدد بستهبندی اثر مثبت و معناداری دارد. درمجموع پنج عامل نگرش محیطزیستی مصرفکننده، حساسیت مصرفکننده به قابل بازیافت بودن بستهبندی، تناسب جنس (مواد)، شکل و رنگ بستهبندی محصول رویهمرفته توانستهاند 681/0 از واریانس متغیر ادراک مصرفکننده از قابلیت استفاده مجدد بستهبندی محصول را تبیین کنند.
مقاله پژوهشی
حسن حسن زاده؛ محمد ادیبی مهر؛ داوود داداش نژاد دلشاد؛ محمدجواد باقی زاده
چکیده
یکی از قواعد فقهی که در سرتاسر فقه بدان استناد میشود و در بسیاری از مسائل اقتصادی و اجتماعی، ازجمله محیطزیست میتواند کارساز باشد، قاعده لاضرر است. این قاعده را باید اصلی کلی در حقوق اسلامی دانست؛ اصلی که بنیادی محکم برای پیشگیری از ضرر به دیگران و جبران آن ضرر است و بر این اساس مبنایی قوی برای تصویب قوانین موضوعه است. همچنین شمول ...
بیشتر
یکی از قواعد فقهی که در سرتاسر فقه بدان استناد میشود و در بسیاری از مسائل اقتصادی و اجتماعی، ازجمله محیطزیست میتواند کارساز باشد، قاعده لاضرر است. این قاعده را باید اصلی کلی در حقوق اسلامی دانست؛ اصلی که بنیادی محکم برای پیشگیری از ضرر به دیگران و جبران آن ضرر است و بر این اساس مبنایی قوی برای تصویب قوانین موضوعه است. همچنین شمول این قاعده بر امور عدمی نیز باعث میشود علاوه بر بازدارندگی این قاعده در تخریب محیطزیست، نقش سازندهای در طبیعت و مدیریت بحرانهای محیطزیستی داشته باشد. متأسفانه انسان برای رسیدن به توسعه و رفاه، با بهرهبرداری بیرویه از منابع طبیعی، علاوه بر نادیده گرفتن حق نسلهای آتی از این منابع خدادادی، موجبات زیان به طبیعت و تغییرات وسیع در اکوسیستم و بروز بحرانهای محیطزیستی و اضرار به غیر را فراهم کرده است. با پذیرش نقش اثباتی قاعده لاضرر در احکام شرعی، میتوان علاوه بر مدیریت بحران محیطزیست و اثبات ضمان تخریب گران طبیعت، حکم به الزام آنان به جبران خسارات وارده نمود؛ زیرا ایراد خسارت به این سرمایهی طبیعی همانند سرمایههای مادی و معنوی خصوصی نمیتواند نادیده گرفته شود. لذا با توجه به خلأهای قانونی موجود و عدم بازدارندگی مؤثر قوانین در مواجهه با مخرّبان طبیعت، این مقاله با روشی توصیفی و تحلیلی به بیان نقش قاعده لاضرر در مدیریت بحرانهای محیطزیستی و لزوم پذیرش آن در اثبات احکام و قوانین مربوطه در فقه و حقوق اسلامی میپردازد.