مقاله پژوهشی
آموزش محیط زیست
متین مقیم؛ محمد بادسار؛ مهدی قاسمی
چکیده
امروزه تخریب محیطزیست و عدم آگاهی کشاورزان در مسائل مربوط به آن یکی از چالش‌های مهم در مناطق روستایی است؛ لذا رفتارهای محیطزیستی پایدار در این مناطق، در تحقق اهداف توسعه ملی بسیار حائز اهمیت است. ازاین‌رو این پژوهش با هدف بررسی نقش میانجی نیت در تحلیل عوامل مؤثر بر رفتار محیطزیستی پایدار کشاورزی صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش ...
بیشتر
امروزه تخریب محیطزیست و عدم آگاهی کشاورزان در مسائل مربوط به آن یکی از چالش‌های مهم در مناطق روستایی است؛ لذا رفتارهای محیطزیستی پایدار در این مناطق، در تحقق اهداف توسعه ملی بسیار حائز اهمیت است. ازاین‌رو این پژوهش با هدف بررسی نقش میانجی نیت در تحلیل عوامل مؤثر بر رفتار محیطزیستی پایدار کشاورزی صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش کشاورزان شهرستان زنجان بودند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 300 نفر از آنها از طریق نمونه‌گیری چندمرحله‌ای انتخاب شد. برای گردآوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه استفاده گردید. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه با نظر پانلی از متخصصان و کارشناسان قبل از پیش‌آزمون مورد تأیید قرار گرفت. پایایی ابزار تحقیق نیز از طریق انجام پیش‌آزمون بین 30 نفر خارج از نمونه آماری و محاسبه آلفای کرونباخ برای مقیاسهای اصلی پرسشنامه (در دامنه بین 72/0 تا 88/0) ارزیابی شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS24 و AMOS22 انجام گرفت. داده‌های گردآوری‌شده با استفاده از تکنیک مدلسازی معادلات ساختاری تجزیه‌وتحلیل گردید. نتایج مدل ساختاری مستقیم نشان داد بین متغیرهای هنجار ذهنی، کنترل رفتار درک شده و نگرش محیطزیستی با متغیر وابسته رفتار محیطزیستی پایدار در کشاورزی رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد؛ همچنین، بر اساس نتایج مدل ساختاری میانجی مشخص شد که متغیر نیت محیطزیستی در رابطه بین متغیرهای مستقل با رفتار محیطزیستی پایدار در کشاورزی دارای نقش میانجی می‌باشد و این متغیرها 39 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین میکنند.
مقاله پژوهشی
آموزش محیط زیست
محسن باقری؛ رضا طلیمی
چکیده
هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیر آموزش با استفاده از گیمیفیکیشن بر یادگیری و یادداری مفاهیم محیطزیست دانش‌آموزان پایه یازدهم بود. روش پژوهش به‌صورت شبه تجربی و طرح تحقیق پیش آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه انتخاب شد. جامعه آماری نیز شامل کلیه دانش‌آموزان پسر پایه یازدهم شهر اراک بودند که در سال تحصیلی 99- 1398 مشغول به تحصیل بودند که تعداد ...
بیشتر
هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیر آموزش با استفاده از گیمیفیکیشن بر یادگیری و یادداری مفاهیم محیطزیست دانش‌آموزان پایه یازدهم بود. روش پژوهش به‌صورت شبه تجربی و طرح تحقیق پیش آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه انتخاب شد. جامعه آماری نیز شامل کلیه دانش‌آموزان پسر پایه یازدهم شهر اراک بودند که در سال تحصیلی 99- 1398 مشغول به تحصیل بودند که تعداد 52 نفر از آنها به‌عنوان نمونه در دسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه 26 نفره کنترل و آزمایش تقسیم شدند. دانش‌آموزان در گروه آزمایش به مدت 12 جلسه تحت تأثیر آموزش مبتنی بر گیمفیکیشن قرار گرفتند درحالی‌که در گروه کنترل روش آموزش به شکل معمول صورت گرفت. جهت گردآوری داده‌ها از آزمون یادگیری محقق ساخته استفاده گردید. روایی این آزمون توسط مدرسین درس و متخصصین در حوزه آموزش مورد تأیید قرار گرفت و همچنین پایایی آن با استفاده از روش کودرریچاردسون 20 مقدار 0.82 گزارش شد. جهت تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل واریانس اندازه‌گیری‌های مکرر استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که آموزش با استفاده از گیمیفیکیشن بر یادگیری و یادداری دانش‌آموزان تأثیر داشته است (p <0.001). با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد میشود اصول گیمیفکیشن در آموزش مفاهیم محیطزیست مورداستفاده قرار گیرد.
مقاله پژوهشی
آموزش محیط زیست
فرناز کریمی؛ هادی ویسی؛ محمد رضا نظری
چکیده
در این پژوهش، عوامل مؤثر بر مدیریت کربن در مؤسسات آموزش عالی از دیدگاه مدیران دانشگاه رازی (ستادی و آموزشی) موردبررسی قرار گرفت. پژوهش کمی حاضر یک پژوهش توصیفی- همبستگی است که اطلاعات موردنیاز آن، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته با طیف 5 گزینه‌ای لیکرت جمع‌آوری شده است. جامعه این پژوهش، 175 نفر از مدیران دانشگاه رازی بودند که با ...
بیشتر
در این پژوهش، عوامل مؤثر بر مدیریت کربن در مؤسسات آموزش عالی از دیدگاه مدیران دانشگاه رازی (ستادی و آموزشی) موردبررسی قرار گرفت. پژوهش کمی حاضر یک پژوهش توصیفی- همبستگی است که اطلاعات موردنیاز آن، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته با طیف 5 گزینه‌ای لیکرت جمع‌آوری شده است. جامعه این پژوهش، 175 نفر از مدیران دانشگاه رازی بودند که با استفاده از روش سرشماری (تمام‌شماری) موردمطالعه قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد اقدامات شاخص دانشگاه رازی در مدیریت کربن، «افزایش فضای سبز و کاهش مصرف آب» با میانگین (05/4 و 47/3 از 5) بوده اما مسئولین دانشگاه مواردی مشابه «کاهش ردپای کربن در اجرای فعالیت‌های تجاری و تصمیم‌گیری‌ها» و «اصول مدیریت کم‌کربن در تهیه مواد و تدارکات» را کم مدنظر داشته‌اند (میانگین 09/2 و 91/1 از 5) که نشان می‌دهد نیاز است نگرش مدیران نسبت به کاهش کربن بالابرده شود. روش‌هایی از مدیریت کربن که مشارکت دانشگاهیان و درنظرگرفتن اهداف کاهش کربن را لازم دارد میانگین‌های پایین، (حدود 2 از 5) داشتند. همچنین، از نظر پاسخ‌گویان موانع مدیریت کربن در دانشگاه بیشتر به بعد انسانی و نرم‌افزاری مرتبط بود تا مسائل فنی و سخت‌افزاری. راه‌حل‌ها نیز مؤید ضرورت برونی‌سازی برنامه مدیریت کربن در فرایندهای عملکردی بودند. مشخص شد دانشگاه رازی در زمینه مدیریت کربن دیدگاه بالا به پایین دارد که مؤید دستوری بودن این برنامه‌ها می‌باشد. برای استقرار نظام مدیریت‌کربن، پیشنهادهایی ارائه گردید مانند مشارکت دانشگاهیان در امور مختلف، مدنظر قرارگرفتن کاهش ردپای کربن در تمامی فعالیت‌ها، نظارت، ارزیابی و نیز بازنگری و اصلاح آنها.
مقاله پژوهشی
آموزش محیط زیست
علی قربانی
چکیده
با توجه به تأسیس رشته مهندسی مدیریت پروژه در کشور از سوی نگارنده، این مقاله بر چگونگی طراحی برنامه آموزشی درسی و مسایل مهم جهت لحاظ در برنامه درسی رشته دانشگاهی مهندسی عمران و مدیریت پروژه تمرکز می‌کند و هدف آن ارتقای سطح دانش‌آموختگانی است که نه‌تنها از نیاز به پیشرفت پایدار آگاه نیستند، بلکه آرمان‌های سازمان‌های صنعتی، افراد ...
بیشتر
با توجه به تأسیس رشته مهندسی مدیریت پروژه در کشور از سوی نگارنده، این مقاله بر چگونگی طراحی برنامه آموزشی درسی و مسایل مهم جهت لحاظ در برنامه درسی رشته دانشگاهی مهندسی عمران و مدیریت پروژه تمرکز می‌کند و هدف آن ارتقای سطح دانش‌آموختگانی است که نه‌تنها از نیاز به پیشرفت پایدار آگاه نیستند، بلکه آرمان‌های سازمان‌های صنعتی، افراد حرفه‌ای و ذینفعان دانشگاهی را، پیرو این امر نیز برآورده نمی‌کنند. این مقاله از نوع پژوهش کاربردی و مبتنی بر مطالعه موردی مستخرج از یافته‌های پژوهشی بوده است. برای دستیابی به این هدف، مروری برای تعیین حوزههای اصلی موردبررسی در پیشرفت پایدار و مفهوم پایداری جهت لحاظ در برنامه‌ریزی درسی و سرفصل درس صورت 'گرفته و توجه ویژه‌ای به نقش مهندسی عمران و مدیریت پروژه شده است. داده‌های اولیه با استفاده از بررسی مقالات مهم و مدارک معتبر به‌طور ویژه بر روی مطالعات در خصوص دو مطالعه موردی، یکی در مورد برنامه مهندسی عمران و مدیریت پروژه در دانشگاه شمال شرق انگلستان و دیگری در بخش مرکزی ایتالیا که در این زمینه موفق بوده‌اند، جمع‌آوری شده است. نتایج مبتنی بر این روش تحقیق منجر به طراحی جدولی با مؤلفه‌های اساسی جهت لحاظ در سرفصل برنامه‌ریزی درسی رشته مهندسی عمران و مدیریت پروژه در کشور شده است که در نوع خود کاربردی و مشتمل بر یک چارچوب پیشنهادی در 9 حوزه و 75 مقوله برای لحاظ در برنامه آموزشی رشته‌های مذکور به‌عنوان خروجی این پژوهش می باشد.
مقاله پژوهشی
آموزش محیط زیست
فاطمه رزاقی بورخانی؛ مهدیه السادات میرترابی
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل روانشناختی موثر بر تمایل به رفتار کشاورزی حفاظتی یا فناوری‌های دوستدار محیط زیست کشاورزان شهرستان ساری با اقتباس از مدل رفتار برنامه‌ریزی شده بود. این پژوهش از نوع توصیفی - همبستگی (تحلیل ماتریس کوواریانس برای آزمون مدل تحقیق) با هدف نمایش رابطه میان متغیرها بود. جامعه آماری 30788 نفر کشاورزان شهرستان ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل روانشناختی موثر بر تمایل به رفتار کشاورزی حفاظتی یا فناوری‌های دوستدار محیط زیست کشاورزان شهرستان ساری با اقتباس از مدل رفتار برنامه‌ریزی شده بود. این پژوهش از نوع توصیفی - همبستگی (تحلیل ماتریس کوواریانس برای آزمون مدل تحقیق) با هدف نمایش رابطه میان متغیرها بود. جامعه آماری 30788 نفر کشاورزان شهرستان ساری بودند که با نمونه‌گیری چندمرحله‌ای تصادفی220 نفر به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار تحقیق پرسشنامه‌ای بود که روایی (صوری و محتوایی) و روایی تشخیصی و پایایی ترکیبی آن تأیید گردید. برای تبیین اثرگذاری و اثرپذیری عوامل روانشناختی و تمایل به رفتار کشاورزی حفاظتی از یکدیگر از روش مدلسازی معادلات ساختاری با نرم افزار لیزرل نسخه 8.80 استفاده گردیده است طبق نتایج بدست آمده عوامل روانشناختی به‌طور کلی 96 درصد از واریانس میزان تمایل به رفتار کشاورزی حفاظتی را تبیین نمودند. زمانی که اثر متغیرهای 3گانه عوامل روانشناختی به‌طور جداگانه بر تمایل به بکارگیری سنجیده شد نتایج نشان داد سه متغیر نگرش، هنجارهای ذهنی، کنترل رفتار ادراک شده قادرند 66% از واریانس تمایل به بکارگیری را تبیین نمایند. در این پژوهش در هر دو مدل در بین متغیرهای روانشناختی، هنجارهای ذهنی مؤثرترین عامل پیش‌بینی کننده بود. در مدل اول با بارعاملی 74% و در مدل دوم با بار عاملی 39%. به عبارتی نظر گروه‌های مرجع و موافقت و حمایت آنها مؤثرترین عامل در تمایل به رفتار کشاورزی حفاظتی در بین کشاورزان ساری بدست آمد. بنابراین تأثیرپذیری از رهبران افکار جامعه بر پذیرش فناوری‌های کشاورزی حفاظتی غیر قابل انکار است.
مقاله پژوهشی
آموزش محیط زیست
زینب طولابی؛ مرجان آروانه؛ پری شجاعیان
چکیده
افزایش نگرانی و توجه روز افزون به سلامت عمومی و مسایل محیطزیست منجر به پیدایش و اهمیت مفهوم محصولات سبز شده است. با توجه به اهمیت مسایل زیست محیطی در بین مصرف‌کنندگان، بررسی عوامل موثر بر نگرش و قصد خرید آنها به محصولات سبز ضروری است. قصد مصرف‌کنندگان به خرید سبز به نگرش نسبت به محصولات سبز برای رفع نیازهای محیطزیستی ...
بیشتر
افزایش نگرانی و توجه روز افزون به سلامت عمومی و مسایل محیطزیست منجر به پیدایش و اهمیت مفهوم محصولات سبز شده است. با توجه به اهمیت مسایل زیست محیطی در بین مصرف‌کنندگان، بررسی عوامل موثر بر نگرش و قصد خرید آنها به محصولات سبز ضروری است. قصد مصرف‌کنندگان به خرید سبز به نگرش نسبت به محصولات سبز برای رفع نیازهای محیطزیستی اشاره دارد؛ تحت تاثیر مولفه‌های ارزش ادراک شده سبز مصرف‌کنندگان است. پژوهش حاضر اقدام به تعیین میزان اثر مولفه های ارزش ادراک شده سبز بر نگرش نسبت به محصولات سبز و تبیین شکل‌گیری قصد‌خرید مصرف‌کنندگان سبز نموده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش و بازه زمانی جمع‌آوری داده‌ها در زمره تحقیقات پیمایش مقطعی قرار دارد. مصرف‌کنندگان محصولات سبز فروشگاه های زنجیره‌ای شهر خرم‌آباد ( افق‌کوروش، اتکا، شهروند، رفاه، هفت) به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. نمونه‌گیری به روش خوشه‌ای چند مرحله‌ای در 4 نقطه اصلی شهر خرم‌آباد انجام گرفت که در نهایت 360 پرسشنامه تکمیل گردید. روایی پرسشنامه با نظر خبرگان و بارهای عاملی تاییدی، سنجیده شد و مقدار آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تمامی ابعاد پرسشنامه بزرگتر از 7/0 بدست آمد، که مورد تایید واقع گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها در این پژوهش با نرم افزار آماری spss22 و smart pls3 انجام گرفت. یافته‌های پژوهش بیانگر تاثیر مثبت و معنادار مولفه های ارزش ادراک شده سبز شامل ارزش عملکردی، ارزش شرطی، ارزش اجتماعی و ارزش عاطفی بر نگرش نسبت به خرید محصولات سبز و قصد خرید مصرف کنندگان سبز می‌باشد.
مقاله پژوهشی
آموزش محیط زیست
مجتبی رفیعی؛ هادی غفاری؛ مهتاب پاک نیا
چکیده
این مقاله درصدد است تا نقش توسعه پایدار شهری در امنیت اجتماعی شهروندان را بررسی نماید. روش این پژوهش، پیمایش بوده و گردآوری داده‌ها از طریق روش میدانی انجام شده است. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده‌شده و برای سنجش روایی پرسشنامه از نظرات اساتید و خبرگان استفاده شده است، همچنین برای سنجش پایایی نیز از ضریب آلفای ...
بیشتر
این مقاله درصدد است تا نقش توسعه پایدار شهری در امنیت اجتماعی شهروندان را بررسی نماید. روش این پژوهش، پیمایش بوده و گردآوری داده‌ها از طریق روش میدانی انجام شده است. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده‌شده و برای سنجش روایی پرسشنامه از نظرات اساتید و خبرگان استفاده شده است، همچنین برای سنجش پایایی نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب مربوطه معادل 86/0 بوده است. جامعه آماری شامل افراد 20 تا 54 ساله شهر خرم‌آباد بود که بر اساس سرشماری سال 1395 برابر با 70417 نفر بوده‌اند. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده‌شده و تعداد نمونه 384 نفر بوده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از تکنیک رگرسیون و آزمون همبستگی پیرسون استفاده گردید. نتایج پژوهش حاکی از این بود که هرکدام از شاخص‌های توسعه پایداری شهری (بعد اقتصادی، بعد اجتماعی و بعد اکولوژیک) بر احساس امنیت اجتماعی تأثیر مثبت داشته است، در نهایت نتیجه نشان داد که بهطورکلی شاخص‌های توسعه پایدار شهری بر روی احساس امنیت اجتماعی شهروندان تأثیر داشته و هر چه شهر از نظر این شاخصها پیشرفت داشته باشد، مردم احساس امنیت اجتماعی بیشتری خواهند داشت.
مقاله پژوهشی
آموزش محیط زیست
مهدی گل سفیدعلوی؛ کمال سخدری؛ ابوتراب علیرضائی
چکیده
دستیابی به محیطزیست پاکیزه به همراه رشد اقتصادی و رفاه جامعه از آرزوهای هر جامعه مدرن محسوب میشود. محققان حوزه کارآفرینی در سالهای اخیر، افزایش همبستگی میان کسب‌وکار و محیطزیست را پذیرفته‌اند؛ زیرا فعالیت‌های کارآفرینانه، یک پیشران کلیدی برای پایداری اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی به حساب میآید. بررسی مطالعات ...
بیشتر
دستیابی به محیطزیست پاکیزه به همراه رشد اقتصادی و رفاه جامعه از آرزوهای هر جامعه مدرن محسوب میشود. محققان حوزه کارآفرینی در سالهای اخیر، افزایش همبستگی میان کسب‌وکار و محیطزیست را پذیرفته‌اند؛ زیرا فعالیت‌های کارآفرینانه، یک پیشران کلیدی برای پایداری اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی به حساب میآید. بررسی مطالعات حوزه کارآفرینی نشان می‌دهد که ادبیات تحقیق این حوزه در سالهای اخیر به‌سرعت توسعه یافته است و پیشرفت آن در طیف وسیعی از موضوعات صورت گرفته است. بااین‌وجود، یکی از دغدغه‌های علمی نویسندگان مقاله حاضر پرداختن به موضوع پیوند کارآفرینی و محیطزیست است. در واقع شناخت فرصت‌های تحقیقاتی مرتبط با این حوزه، کمک شایستهای به توسعه نظری و تحقیقات کاربردی علوم کارآفرینی و محیطزیست مینماید. در این میان، مفهوم پیچیده گرایش کارآفرینانه سبز از جذابیت بالایی برای پژوهش برخوردار است. در این پژوهش به بررسی ادبیات و تحقیقات مرتبط با پیوند حوزههای کارآفرینی و محیطزیستی با رویکرد فراترکیب پرداخته شده است. بر این اساس در مقاله حاضر پس از بررسی موضوعی و محتوایی 141 منبع، 25 عامل در قالب هشت مفهوم و دو مقوله شناسایی شدند که وزن عوامل با روش آنتروپی شانون تعدیل‌شده تعیین شده است. در این راستا مهمترین عوامل مؤثر بر گرایش کارآفرینانه سبز کسبوکارها به ترتیب عبارت‌اند از: «نوع صنعت»، «حمایت مالی»، «پاداش و مشوق‌های دولت برای اقدامات کارآفرینانه سبز»، «شبکه‌های اجتماعی»، «کارآفرینی سبز جهت سود اقتصادی»، «هنجارهای اجتماعی در مورد محیطزیست» و «تعهد، توجه و شناخت مدیران یا مالکان نسبت به محیطزیست».
مقاله پژوهشی
آموزش محیط زیست
قاسم مطلبی؛ اسماعیل ضرغامی؛ حسین باقری
چکیده
بر اساس شاخصه‌های نیازسنجی انسانی، کودکان دارای طیف محدودتری از نیازها نسبت به بزرگسالان هستند. حال این فرضیه مطرح شده است که با ایجاد محیط‌های دوستدار کودکان، علاوه برافزایش رضایتمندی آنها، میزان رضایتمندی کلی از فضاهای شهری و در نتیجه پایداری شهری را نیز می‌توان افزایش داد. ابتدا مؤلفه‌های رضایتمندی بزرگسالان از فضاهای شهری، ...
بیشتر
بر اساس شاخصه‌های نیازسنجی انسانی، کودکان دارای طیف محدودتری از نیازها نسبت به بزرگسالان هستند. حال این فرضیه مطرح شده است که با ایجاد محیط‌های دوستدار کودکان، علاوه برافزایش رضایتمندی آنها، میزان رضایتمندی کلی از فضاهای شهری و در نتیجه پایداری شهری را نیز می‌توان افزایش داد. ابتدا مؤلفه‌های رضایتمندی بزرگسالان از فضاهای شهری، با استناد به مؤلفه‌های تحقیق «زنکر»، به روش تأییدی و بهره‌گیری از ابزار «ترجمه معکوس» با ضریب آلفای کرونباخ 736/0 به دست آمدند. سپس مؤلفه‌های رضایتمندی کودکان، حاصل از مطالعه اسنادی به روش تحلیل عاملی بررسی‌شده و به‌منظور ساخت پرسشنامه مورداستفاده قرار گرفتند. پرسشنامه‌های محقق ساخته در دو پارک قیطریه و نیاوران از منطقه یک شهر تهران به شیوه تصادفی از 90 نفر در دو محوطه بازی کودکان و فضای بدون حضور کودکان هر پارک مورد پرسش قرار گرفتند. تحلیل‌ها با استفاده از تکنیک رگرسیون چندبعدی و ضریب همبستگی پیرسون انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که میزان رضایتمندی کلی در محوطه بازی کودکان سه برابر محدوده بدون حضور کودکان است. نقش معنادار و مثبت سه مؤلفه حضور پذیری، نشاط و امنیت بر رضایتمندی شهروندان که در تحقیقات پیشین نیز به اثبات رسیده بود، حاصل شد. با گسترش محیط‌های دوستدار کودک، برای دستیابی به نسلی از کودکان دوستدار محیط تلاش کرده‌ایم. این مهم در تحقیقات آتی می‌تواند به‌عنوان راهکاری نوین در تبیین مؤلفه‌های آموزش حفاظت از محیطزیست و توسعه پایدار شهری مطرح گردد.
مقاله پژوهشی
آموزش محیط زیست
نرگس ادیب راد؛ عالیه یوسف فام؛ مهناز جعفریه
چکیده
نقد بوم گرا یا «اکو کریتیسیزم» را می‌توان مطالعه‌ی رابطه‌ی میان ادبیات و محیطزیست و چگونگی بازتاب ارتباط انسان با محیط فیزیکی پیرامونش در ادبیات دانست. در این نقد، رابطه‌ی دوسویه میان شاعر یا نویسنده با طبیعت و میزان تأثیر و تأثّر مظاهر طبیعی بر روح و جان آنان بررسی میشود. این مقاله، در پاسخ به این پرسش که «زیست‌بوم‌های ...
بیشتر
نقد بوم گرا یا «اکو کریتیسیزم» را می‌توان مطالعه‌ی رابطه‌ی میان ادبیات و محیطزیست و چگونگی بازتاب ارتباط انسان با محیط فیزیکی پیرامونش در ادبیات دانست. در این نقد، رابطه‌ی دوسویه میان شاعر یا نویسنده با طبیعت و میزان تأثیر و تأثّر مظاهر طبیعی بر روح و جان آنان بررسی میشود. این مقاله، در پاسخ به این پرسش که «زیست‌بوم‌های زمانی شاعران، چه تأثیری بر اشعار آنان داشته است»؛ به بررسی درون‌مایه و مضمون اصلی اشعار زیست‌محیطی شاعران موردپژوهش پرداخته، تفاوت‌ها و اشتراکات آنها را در راستای ادبیات و محیطزیست بیان می‌کند. در این پژوهش که ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری، توصیفی-تحلیلی از نوع اسنادی بوده، نتایج ذیل به‌دست‌آمده است: شباهت اندیشه‌ی زیست‌بوم و طبیعت‌محور از منظر نقد بوم‌گرا میان آثار شاعران، ناشی از روحیات و سرشت مشترک انسانی و نیز معلول شباهت برخی عوامل تأثیرگذار محیطی مانند 1- مکتب رمانتیسم 2- شرایط نابسامان سیاسی و اجتماعی جامعه 3- تأثیر محیط زندگی و دوران کودکی آنها است. در شعر شاعران موردتحقیق، لزوم توجه به طبیعت و زیست‌بوم‌های زمانی شاعر، بیان بحران‌های زیست‌محیطی و آگاهی‌بخشی برای حفاظت از آن، سبب شده از شعر به‌عنوان رسانه‌ای زیست‌محیطی- فرهنگی استفاده شود. تأثیر زیست‌بوم‌های زمانی شاعران بر اشعار آنان، آرمان‌شهر، شهر گریزی، آلودگی آب، خاک، هوا، بیابان‌زایی، پرداختن به برخی بحران‌ها مانند خشکسالی وغیره، شباهت مهم نگرش بوم محور شاعران موردمطالعه و نزدیکی به طبیعت، نوع زیست‌بوم و نوع نگرش به آرمان‌شهر مطلوب تفاوت مهم آنان است.
