تحلیل گفتمان استعمار در مجموعه داستانی غریبه‌ها و پسرک بومی و تأثیر آن بر محیط‌زیست بر اساس مفهوم قدرت در اندیشه فوکو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز. اهواز. ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز. اهواز. ایران

3 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز. اهواز. ایران

چکیده

نقد بوم­‌گرا به بررسی رابطه­ انسان با محیط‌زیستش می­پردازد؛ رابطه‌­ای که در طول تاریخ دچار دگرگونی‌­هایی شده است که یکی از علل چنین دگرگونی‌­ای گفتمان استعمار بوده که در مجموعه داستانی غریبه­‌ها و پسرک بومی نیز نمود بارزی دارد. در این پژوهش به تحلیلی از تأثیر گفتمان استعمار بر محیط‌زیست در مجموعه داستانی غریبه­‌ها و پسرک بومی از احمد محمود پرداخته شده است تا در دادن آگاهی به انسان­‌ها در رفتار با محیط‌زیست گامی هرچند اندک برداشته باشد. ازاین‌رو به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از رویکرد میان‌­رشته‌­ای، بر اساس گفته فوکو در این مجموعه داستانی به‌جای سرچشمه‌­های قدرت به پیامدهای آن پرداخته شده است تا تأثیرات مخرب گفتمان استعمار را بر محیط طبیعی و انسانی بررسی کند؛ زیرا چنین دیدی است که برای جامعه انسانی ما که دچار بحران­‌های زیست‌‌محیطی شده، در راستای آگاهی در رفتار مناسب با محیط‌زیست ضروری می‌­نماید. نتایج پژوهش در مجموعه­ داستانی غریبه‌­ها و پسرک بومی حاکی از این است که گفتمان استعمار محیط‌زیست را به سوژه‌­ای مقهور قدرت تبدیل کرده و آن را از ابژگی خود دور ساخته و با دور شدن طبیعت از جایگاه ابژگی‌­اش آلودگی‌‌هایی را رقم‌زده که معضلاتی را برای زندگی انسان به همراه داشته است. درواقع انسان و محیط‌زیست محملی برای اعمال قدرت گفتمان استعماری بوده است که ما نمود آن را در مقولاتی چون آلودگی آب‌وهوا، بر هم زدن تعادل زیست‌محیطی، کمبود بارش، قطع درختان نخل، فرسایش خاک، جدایی انسان از طبیعت، دور شدن آرامش از زندگی انسان­‌ها، آلودگی صوتی و تصویری، فقر، بیکاری، مهاجرت، ایجاد تنش و منازعات میان افراد، نادیده گرفتن بنیان­‌های ملّی و حماسی، ایجاد فاصله طبقاتی و کاهش امید به زندگی می­‌بینیم. در کل جامعه، اقتصاد و اکولوژی در این مجموعه داستانی به تأثیرپذیری از گفتمان استعمار معیاری ناکارآمد برای توسعه پایدار بوده­اند؛ چون همگام با آن حرکت نکرده­‌اند؛ بلکه در تقابل با آن بوده‌­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Colonial Discourse in the Collection of Stories 'Gharibeha va Pesarak Bomi' and Its Impact on the Environment Based on Foucault's Concept of Power

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Hayatdavoudi 1
  • Asad Abshirini 2
  • Mohammad Reza Salehi Mazandarani 3
  • Manouchehr Jokar 3
1 Ph.D in Persian Language and literature Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
3 Associate Professor of Persian Language and Literature Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Ecological criticism examines the relationship between man and his environment; a relationship that has undergone transformations throughout history. One of the causes of such a transformation is the discourse of colonialism, which is prominent in the collection of stories "Gharibeha va Pesarak Bomi." In this research, we have analyzed the impact of colonial discourse on the environment in the collection of stories "Gharibeha va Pesarak Bomi" by Ahmed Mahmoud to take a small step toward raising awareness in dealing with the environment. Therefore, using a descriptive-analytical method with an interdisciplinary approach, and according to Foucault, in this collection of stories, instead of focusing on the sources of power, we have examined its consequences in order to investigate the destructive effects of colonial discourse on the natural and human environment. This vision is necessary for our human society, which has suffered from environmental crises, to become aware of the appropriate behavior toward the environment. The results of this research on the collection of stories "Gharibeha va Pesarak Bomi" indicate that the discourse of colonization has turned the environment into a subject subjugated to power and distanced it from its object. By moving nature away from its position as an object, it has caused pollution, which has led to problems for human life. In fact, man and the environment have been vehicles for exercising the power of colonial discourse, which is evident in categories such as air and water pollution, disturbance of ecological balance, lack of rainfall, cutting down of palm trees, soil erosion, separation of man from nature, loss of peace from people's lives, noise and visual pollution, poverty, unemployment, migration, creation of tension and conflicts between people, disregard for national and epic foundations, creation of class gaps, and reduced life expectancy. In short, society, economy, and ecology in this collection of stories, influenced by colonial discourse, have been ineffective measures for sustainable development because they have not moved in alignment with it; rather, they have been in opposition to it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discourse Analysis
  • Colonialism
  • Environment
  • Gharibeha Va Pesarak Bomi
  • Ahmad Mahmoud

مراجع

Holy Quran
Arbabi, Gh. (1994). The End of the World, Tehran: Arbabi Cultural Group Publications. [In Persian].
Azodanlu, H. (2021).From colonialism to colonial discourse (a window to postcolonial literature and theories), Tehran: Ney Publishing. [In Persian].
Bazargan, M. (1957). Monotheism, Nature, Evolution, Tehran: Qalam. [In Persian].
Behyan, Sh. (2010). “Michel Foucault's methodology”, Social Sciences, 4(8), 1-21. SID. https://sid.ir/paper/201857/fa. [In Persian].
Bounfo, E. (1996). Reconciliation of Man and Nature, translated by Salahoddin Mahalati, Tehran: University Press. [In Persian].
Egan, G. (2006). Green Shakespeare From Ecopolitics to Ecocriticism, London and New York, Routledge is an imprint of the Taylor & Francis Group.
Fromm, H. (2009). The Nature of Being Human From Environmentalism to Consciousness, United States of America: The Johns Hopkins University Press.
Fromm, E. (1994). Man from Marx's point of view, translated by Mohammad Rahrakhshan, Hamburg: Sonboleh Publications. [In Persian].
Farvardin, P. (1973). Man between himself and others, Azarbayejan: Bahman printing house. [In Persian].
Foucault, M. (1979). Discipline and punish: the birth of the prison. New York: vintage books.
Foucault, M. (2008). knowledge and power, translated by Mohammad Zeymaran, Tehran: Hermes, 4th edition. [In Persian].
Foucault, M. (2011a). The Will to Know, translators: Niku Sarkhosh, Afshin Jahandideh, Tehran: Ney, 6th edition. [In Persian].
Foucault, M. (2011b). Society must be defended: lectures of College de France 1975-1976, translated by Reza Najafzadeh, Tehran: Rukhdad No. [In Persian].
Gaard, G. (2017). Critical Ecofeminism, London: Published by Lexington Books.
Glotfelty, Ch & Fromm, H. (1996). The Ecocriticism Reader/ Landmarks In Literary Ecology, Athens and London: The University of Georgia press.
Kachuyan, H. (2003). Foucault and Paleontology of Knowledge, Tehran: University of Tehran. [In Persian].
Lulan, E. (1994). The Third World and the Environmental Crisis, translated by Manouchehr Firouz Asgari, Mashhad: Ferdowsi University. [In Persian].
Mohaghegh Damad, S.M., Sashadina, A. & Abbasi, M. (2010). Introduction to Bioethics, Tehran: Sina Legal Cultural Institute, Second Edition. [In Persian].
Mahmoud, A. (1975). Gharibeha va Pesarak Bomi, Tehran: Amirkabir, Second Edition. [In Persian].
Mills, S. (2018). Michel Foucault, translated by Morteza Nouri, Tehran: Center, 4th edition. [In Persian].
Pourmohammadi, A. (2008). Philosophical Foundations of Bioethics, Tehran: Sina Cultural and Legal Institute. [In Persian].
Saberifar, R. (2007). “Sustainable Urban Development”. Peyk Noor - Human Sciences, 5(2) (Special Geography), 108-115. SID. https://sid.ir/paper/128462/fa. [In Persian].
Smart, B. (2006). Michel Foucault, translators: Leyla Joafshani, Hassan Chavoshian, Tehran: Akhtaran. [In Persian].
Soltani, K. (2016). An introduction to environmental knowledge, Tehran: publications of the Environmental Protection Organization. [In Persian].
Saten, Ph.W(2014), An Introduction to Environmental Sociology, translated by Sadegh Salehi, Tehran: Samt, second edition, [In Persian].
Toumeh, G(2010), cultural development and environment, translated by Mahmoud Sharepour, Tehran: Baz, [In Persian].
Yousefi, H; Mirzaei, M; Nouri, G; Zandi, Y(2017), environment and human health, Tehran: Talab, [In Persian].
Valls Oyarzun, E., Gualberto Valverde, R., García, N. M., Jiménez, M. C. & Sánchez, R. C. (2020). Avenging Nature: The Role of Nature in Modern and Contemporary Art and Literature, London: Lexington Books.
فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار
دوره 13، شماره 1
1404
صفحه 103-117

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار