آموزش محیط زیست
حمزه حاجی؛ لطیف حاجی
چکیده
علیرغم علاقه روزافزون به بررسی نقش باورهای دینی نسبت به حفاظت از محیطزیست، هنوز تحقیقات کافی در رابطه با تحلیل پیامهای الهی انجام نشده است. لذا پژوهش حاضر سعی دارد این شکاف را با شناسایی و اعتباریابی مفاهیم اخلاق محیطزیستی از منظر قرآن پر کند. در این تحقیق از رویکرد ترکیبی (طرح متوالی اکتشافی) استفاده شد. در بخش کیفی بهمنظور ...
بیشتر
علیرغم علاقه روزافزون به بررسی نقش باورهای دینی نسبت به حفاظت از محیطزیست، هنوز تحقیقات کافی در رابطه با تحلیل پیامهای الهی انجام نشده است. لذا پژوهش حاضر سعی دارد این شکاف را با شناسایی و اعتباریابی مفاهیم اخلاق محیطزیستی از منظر قرآن پر کند. در این تحقیق از رویکرد ترکیبی (طرح متوالی اکتشافی) استفاده شد. در بخش کیفی بهمنظور شناسایی مفاهیم اخلاق محیطزیستی از منظر قرآنی از تحلیل محتوا بر اساس رهیافت تفسیری استفاده شد. فرآیند اجرایی پژوهش در بخش کیفی، مصاحبه با هفت نفر از متخصصان الهیات و معارف اسلامی بود که بهصورت نمونهگیری گلوله برفی انتخاب شدند. سپس در بخش کمی، بر اساس مفاهیم بخش کیفی، پرسشنامهای طراحی و در بین جامعه موردمطالعه توزیع شد. جامعه موردمطالعه روستاییان شهرستان نقده بودند (36760 =N) که با استفاده از نمونهگیری تصادفی طبقهای تعداد 379 نفر انتخاب شدند. روایی محتوایی ابزار تحقیق توسط پانلی از متخصصان تأیید شد. برای تعیین روایی از نسبت روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی استفاده شد که مقدار هر دو آنها قابلقبول (بالای 7/0) بود. همچنین پایایی ابزار تحقیق با استفاده از آلفای کرونباخ (83/0) تعیین شد. در بخش کمی جهت تلخیص مفاهیم از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. طبق نتایج، مفاهیم اخلاق محیطزیستی از منظر قرآن تحت عنوان شش مفهوم کلی «امانتداری»، «شکرگزاری»، «آبادانی»، «عدالت»، «کمالگرایی» و «احترام» دستهبندی شدند. همچنین، بهمنظور اعتباریابی هر یک از مفاهیم از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم استفاده شد. در پایان پیشنهادهایی جهت تقویت ارزشها و اصول اخلاقی قرآن نسبت به حفظ محیطزیست ارائه گردید.
آموزش محیط زیست
منصور شاهولی؛ فاطمه خوشنامی
چکیده
بنا بر لزوم همسوئی عقل با فطرت و تدبیرِ ماورایی برای رفع بحرانهای محیطزیستی، این مطالعه انجام گرفت؛ زیرا خِرد جمعی در شکل کُدهای اخلاقی، بهتنهایی توان لازمِ رفع این بحرانها را ندارد؛ همچنین، معرفتشناسان معتقدند که در مجموعه باورهای یک باورمند، باورهای دینی، مرکزیت قوی دارند و ناتوانی رفع این بحرانها را مطابق نبودن ...
بیشتر
بنا بر لزوم همسوئی عقل با فطرت و تدبیرِ ماورایی برای رفع بحرانهای محیطزیستی، این مطالعه انجام گرفت؛ زیرا خِرد جمعی در شکل کُدهای اخلاقی، بهتنهایی توان لازمِ رفع این بحرانها را ندارد؛ همچنین، معرفتشناسان معتقدند که در مجموعه باورهای یک باورمند، باورهای دینی، مرکزیت قوی دارند و ناتوانی رفع این بحرانها را مطابق نبودن نظریههای علمی با این باورهای مرکزی میدانند. لذا، همسوئی کُدهای اخلاقی با فطرت و تدبیر ماورائی، شرط لازم برونرفت از این بحرانها است. ثانیاً، این ضرورت از ماهیت "حفاظت " محیطزیست نیز ناشی میشود زیرا یک فعالیت پیچیده انسانی است که مستلزم فهم فرهنگها، باورها، نیازها و موقعیت انسانها است. یونسکو نیز در پایان هزاره دوم توصیه نمود تا دانشگاهها برای هزاره سوم، کارشناسان پایداری عرصههای جوامعشان را طوری تربیت کنند تا دانش سازگار با فطرت و تدبیر ماورائی را کسب کنند. برای برنامهریزی این همسوئی در فضای دانشگاهی یک مطالعه "توصیفی-پیمایشی " میان دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام گرفت. یافتهها نشان داد اجزاء چهارگانه اخلاق محیطزیستی این مطالعه با یکدیگر، ازیکطرف و با آگاهی کلی اخلاق محیطزیستی آنها از طرف دیگر، یک همبستگی بسیار قوی دارد که ضرورت این همسوئی را برای این منظور در فضای دانشگاهی نشان میدهد. برای صرفهجوئی در زمان و هزینهها، این مجموعه چهارگانه را شرط لازم برنامهریزی اخلاق محیطزیستی میتوان تلقی نمود تا با تکرار آن در دیگر دانشگاهها شرط کافی را نیز کسب کرده و به یک مجموعه ملّی برای مطالعه اخلاق محیطزیستی فراگیر در دانشگاهها دست یافت و از "ساخت چندباره چرخ " مطالعات اخلاق محیطزیستی در دانشگاهها پیشگیری نمود.
ایرج فیروزفر؛ علیرضا فقیهی؛ نصراله عرفانی
چکیده
هدف از تحقیق حاضر تدوین مدل اخلاق محیطزیستی بر اساس تفکر مراقبتی بهواسطه تفکر انتقادی دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر همدان بود. روش این تحقیق از نوع همبستگی بود و دادههای آن به شیوه میدانی و با استفاده از پرسشنامه جمع آوری گردید. نمونه آماری مطالعه شامل 986 نفر از دانشآموزان دوره دوم متوسطه شهر همدان بودند که به روش نمونه ...
بیشتر
هدف از تحقیق حاضر تدوین مدل اخلاق محیطزیستی بر اساس تفکر مراقبتی بهواسطه تفکر انتقادی دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر همدان بود. روش این تحقیق از نوع همبستگی بود و دادههای آن به شیوه میدانی و با استفاده از پرسشنامه جمع آوری گردید. نمونه آماری مطالعه شامل 986 نفر از دانشآموزان دوره دوم متوسطه شهر همدان بودند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری برای جمع آوری داده ها، پرسشنامه اخلاق محیطزیستی، پرسشنامه تفکر مراقبتی و پرسشنامه تفکر انتقادی بود. روایی صوری پرسشنامهها توسط 15 تن از اساتید علوم تربیتی تأیید شد. همچنین، پایایی آنها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه اخلاق محیطزیستی، تفکر مراقبتی و پرسشنامه تفکر انتقادی به ترتیب 895/0 α=، 915/0 α= و 923/0 α= تعیین شد. داده ها با بهره گیری از روش مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS تحلیل شدند. نتایج نشان داد که مدل ساختاری اخلاق محیطزیستی بر اساس تفکر مراقبتی بهواسطه تفکر انتقادی دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر همدان از برازش مناسبی برخوردار است. بر اساس این مدل، تفکر مراقبتی و همچنین تفکر انتقادی اثر معناداری بر اخلاق محیطزیستی دارند، اما تفکر مراقبتی اثر معناداری بر تفکر انتقادی ندارد. بنابراین، میتوان نتیجه گیری کرد که از تفکر مراقبتی و انتقادی برای تبیین و پیشبینی اخلاق محیطزیستی دانش آموزان دوره دوم متوسطه میتوان استفاده کرد.
الهام کنعانی؛ مصطفی احمدوند
چکیده
هدف این پژوهش بررسی رفتار محیطزیستی کشاورزان و عوامل مؤثر بر آن بر مبنای تئوری ارزش-باور- هنجار استرن بود. جامعه آماری پژوهش، گندمکاران آبی دهستان شهیدآباد از توابع شهرستان خرمبید در استان فارس به تعداد 170 نفر بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 110 گندمکار به شیوهی نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب و دادهها گردآوری شدند. ...
بیشتر
هدف این پژوهش بررسی رفتار محیطزیستی کشاورزان و عوامل مؤثر بر آن بر مبنای تئوری ارزش-باور- هنجار استرن بود. جامعه آماری پژوهش، گندمکاران آبی دهستان شهیدآباد از توابع شهرستان خرمبید در استان فارس به تعداد 170 نفر بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 110 گندمکار به شیوهی نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب و دادهها گردآوری شدند. پژوهش حاضر به شیوه پیمایش و با ابزار پرسشنامه اجرا شد. روایی صوری پرسشنامه توسط پانلی از متخصصان تأیید و پایایی آن نیز با انجام مطالعه راهنما و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد. یافتهها نشان داد ارزشهای زیستبوممحور و خدامحور و همچنین متغیرهای تعلق به مکان، دلبستگی به مکان، جهانبینی اکولوژیکی، آگاهی از نتایج مضر فعالیتها و توانایی درک شده برای کاهش تهدید بیشترین تأثیر را بر اخلاق محیطزیستی کشاورزان داشته اند، لیکن در نهایت اخلاق محیطزیستی در تبیین رفتار محیطزیستی قاصر ماند. لذا، چنین به نظر میرسید که برخی از متغیرهای تعدیلگر این رابطه را مخدوش نموده اند. ازاینرو، با کنکاش بیشتر، دو متغیر هنجار ذهنی- اجتماعی و دسترسی به منابع کشاورزی شناسایی شدند. آنگاه با حضور این متغیرها به تحلیل رابطه اخلاق و رفتار محیطزیستی پرداخته شد که آزمون کوواریانس برای این منظور استفاده گردید. یافتههای آزمون کوواریانس نشان داد که اخلاق محیطزیستی در حضور متغیر گروهبندیشده جدید بر رفتار محیطزیستی تأثیر داشته و تعامل اخلاق محیطزیستی و متغیر گروهبندی شده بر رفتار محیطزیستی معنیدار است. ازاینرو پیشنهاد میشود با افزایش آگاهی در کشاورزان نگرش، اخلاق و رفتار محیطزیستی آنها بهبود یابد.