مقاله پژوهشی
توکل آقایاریهیر؛ حسین هنرور؛ محمد باقر علیزاده اقدم
دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 9-18
چکیده
تغییرات در سبک زندگی و الگوی مصرف تأثیرات بسیار زیادی بر محیط زیست داشته است، بهطوریکه این تغییرات، باعث افزایش ردپای اکولوژیک (تأثیر انسان بر محیط زیست) و کاهش ظرفیت زیست محیطی شده است. در کنار عوامل دیگر، دو عامل اجتماعی مؤثر بر میزان ردپای اکولوژیک و فاصله گرفتن انسانها و جوامع از پایداری زیست محیطی، مادیگرایی و مصرفگرایی ...
بیشتر
تغییرات در سبک زندگی و الگوی مصرف تأثیرات بسیار زیادی بر محیط زیست داشته است، بهطوریکه این تغییرات، باعث افزایش ردپای اکولوژیک (تأثیر انسان بر محیط زیست) و کاهش ظرفیت زیست محیطی شده است. در کنار عوامل دیگر، دو عامل اجتماعی مؤثر بر میزان ردپای اکولوژیک و فاصله گرفتن انسانها و جوامع از پایداری زیست محیطی، مادیگرایی و مصرفگرایی میتوانند قلمداد شوند. مطالعه حاضر با هدف بررسی روابط بین مادیگرایی، مصرفگرایی و ردپای اکولوژیک انجام یافته است. جامعه آماری پژوهش حاضر شهروندان ارومیه و نمونه آماری آن 516 نفر از شهروندان 65-15 سال میباشد که با بهکارگیری روش پیمایش و استفاده از نمونهگیری خوشهای، مورد بررسی قرار گرفتهاند. نتایج به دست آمده نشان میدهد متغیرهای مادیگرایی، مصرفگرایی و پایگاه اقتصادی- اجتماعی، اثر مثبت و معنیداری بر میزان ردپای اکولوژیک مصرف در بین شهروندان شهر ارومیه جنسیت، اثر کاهشی و معنیداری بر آن داشته است. همچنین، نتایج تحلیلهای چند متغیره نشان داد که متغیرهای مذکور همراه با متغیر جنسیت پاسخگویان در مجموع 25/0 از تغییرات متغیر وابسته را مورد تبیین قرار میدهند.
مقاله پژوهشی
فلوریا محمدی
دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 19-27
چکیده
موانع آموزشی و ترویجی کاربرد کود ورمی کمپوست توسط کشاورزان در شهرستان اسدآباد در این تحقیق مورد بحث قرار گرفت. در پژوهش حاضر، از یک روش تحقیق کمی پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق شامل 50 نفر از کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان اسدآباد بود. دادهها از طریق پرسشنامه جمعآوری شد. تحلیل رگرسیون نشان داد که موانع آموزشی- ترویجی ...
بیشتر
موانع آموزشی و ترویجی کاربرد کود ورمی کمپوست توسط کشاورزان در شهرستان اسدآباد در این تحقیق مورد بحث قرار گرفت. در پژوهش حاضر، از یک روش تحقیق کمی پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق شامل 50 نفر از کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان اسدآباد بود. دادهها از طریق پرسشنامه جمعآوری شد. تحلیل رگرسیون نشان داد که موانع آموزشی- ترویجی 15 درصد از واریانس متغیر وابسته تحقیق یا کاربرد کود ورمی کمپوست را تعیین میکنند. همچنین نتایج نشان داد بر اساس ضریب بتا، موانع آموزشی- ترویجی کاربرد کود ورمی کمپوست به ترتیب ضریب تأثیر عبارتند از: عدم استفاده از رهبران محلی برای ترویج فنون نوین، عدم تأثیرپذیری کشاورزان از کشاورزان موفق در طرحهای اجرایی، عدم آگاهی از مزیت نسبی کودهای بیولوژیک در مقایسه با کودهای شیمیایی، عدم همکاری کشاورزان با کارشناسان آموزش و ترویج کشاورزی و عدم پخش سی دی های آموزشی مناسب .
مقاله پژوهشی
سیدابراهیم راد؛ علیرضا فقیهی؛ فائزه ناطقی؛ مهدی معینی کیا
دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 29-40
چکیده
کشور عزیزمان ایران در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیست توسعه پایدار با بحران ها و چالش های اساسی و عدیده ای در حال و آینده مواجه هست. لذا تلفیق شاخصههای پایداری در برنامه های راهبردی دانشگاهها، در پاسخگویی اجتماعی به نیازهای جامعه و دستیابی کشور به توسعه پایدار ضروری به نظر میرسد. هدف از پژوهش حاضر، ...
بیشتر
کشور عزیزمان ایران در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیست توسعه پایدار با بحران ها و چالش های اساسی و عدیده ای در حال و آینده مواجه هست. لذا تلفیق شاخصههای پایداری در برنامه های راهبردی دانشگاهها، در پاسخگویی اجتماعی به نیازهای جامعه و دستیابی کشور به توسعه پایدار ضروری به نظر میرسد. هدف از پژوهش حاضر، مطالعه و جمعبندی نتایج پژوهشهای انجام شده در زمینه آموزش عالی پایدار است، بنابراین با استفاده از روش کیفی فرا ترکیب، تعداد 15 مقاله مورد بررسی قرار گرفت و جمع آوری و تحلیل داده ها نیز به روش تحلیل چارچوبی مبتنی بر کدگذاری باز، محوری و انتخابی، به وسیله نرم افزار Nvivo-10 صورت گرفت. در نهایت، 203 مورد از شاخصهای پایداری دانشگاهها در 25 مولفه و 8 بعد سازماندهی شد. ابعاد به لحاظ تعداد ارجاع و تعداد منابع به ترتیب نزولی عبارت است از: مدیریت زیست محیطی پردیس؛ آموزش پایدار؛ مشارکت کنندگان؛ مدیریتی پایدار؛ سرمایه اجتماعی؛ پژوهش پایدار؛ نظارت، ارزیابی و گزارش دهی؛ اداری و مالی. نتایج یافته ها نشان داد که: پژوهش های کمتری با رویکرد بومی و جامع به آموزش عالی پایدار انجام شده؛ به بعد زیست محیطی توسعه پایدار بیشتر از بعد اجتماعی و اقتصادی توجه شده و نیز به بعد فرهنگی که کلید و زیربنای، دیگر ابعاد توسعه پایدار می باشد، توجه نشده است. لذا طراحی و تبیین الگویی جامع و کل نگر در خصوص پایداری دانشگاه ها، مطابق با فرهنگ غنی ایران اسلامی و الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت برای پژوهش های آتی پیشنهاد می شود.
مقاله پژوهشی
فاطمه پورقاسم؛ امیرحسین علیبیگی؛ عبدالحمید پاپزن
دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 41-54
چکیده
هدف از مطالعه تطبیقی– توصیفی حاضر، مقایسه فلسفه ترویج با نظریه های اخلاقی و دیدگاه های محیطزیستی به منظور یافتن راهبردی در جهت مدیریت محیطزیست روستایی است. تحلیلی بر دیدگاه های محیطزیستی و مقایسه این نظریه ها نشان میدهد با توجه به اینکه بعضی از اصول فلسفی ترویج در جهت نظریه های محیطزیستی است، اما ترویج از ...
بیشتر
هدف از مطالعه تطبیقی– توصیفی حاضر، مقایسه فلسفه ترویج با نظریه های اخلاقی و دیدگاه های محیطزیستی به منظور یافتن راهبردی در جهت مدیریت محیطزیست روستایی است. تحلیلی بر دیدگاه های محیطزیستی و مقایسه این نظریه ها نشان میدهد با توجه به اینکه بعضی از اصول فلسفی ترویج در جهت نظریه های محیطزیستی است، اما ترویج از این اصول برای حفاظت محیطزیست روستایی بهره نبرده و حفظ محیطزیست را به نفع افزایش تولید، کمتر مورد توجه قرار میدهد. با توجه به معضلات محیطزیست روستایی، اهداف و وظایف ترویج برای حل این معضلات، نیازمند به روز رسانی و تغییر هستند، لذا فلسفه اسلام و دیدگاههای محیطزیست گرایی مانند بومشناسی عمیق، سبزها، بومشناسی اجتماعی و منطقه گرایی زیستی میتواند راهنمای ترویج در حل مسائل محیطزیست باشد. تحلیلی ژرف نگرانه بر مستندات نشان داد که ترویج باید اعتدال، تنوع، توسعه متوازن، توسعه ظرفیت های انسانی، ارتقاء بهره وری در تولید، ترویج ارزش های اخلاقی- دینی محیطزیستی و احترام به طبیعت را در کنار تکیه بر دانش بومی، رهبری رهبران محلی، مشارکت مردم، حمایت از تشکیل سازمان های مردمی، آینده نگری و تفکر سیستمی مورد تأکید قرار دهد تا دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی و نهایتاً توسعه متوازن جوامع محلی امکان پذیر گردد.
مقاله پژوهشی
اصغر میرفردی؛ آرمان حیدری؛ طیبه دمساز
دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 55-68
چکیده
مشکل آلودگی محیطزیست امروز جهان، مشکل تنها یک کشور و یا یک قلمرو خاص نیست، بلکه مشکل کل جهان است که دربردارنده مسائل مختلفی مانند آلودگی آب و هوا، فرسایش لایهی اوزون، تخریب جنگلها، انهدام گونههای گیاهی و جانوری و غیره. همۀ این موارد، نتیجه عملکرد انسان است که تحت تأثیر رفتارهای محیطزیستی انسان روی میدهد. این ...
بیشتر
مشکل آلودگی محیطزیست امروز جهان، مشکل تنها یک کشور و یا یک قلمرو خاص نیست، بلکه مشکل کل جهان است که دربردارنده مسائل مختلفی مانند آلودگی آب و هوا، فرسایش لایهی اوزون، تخریب جنگلها، انهدام گونههای گیاهی و جانوری و غیره. همۀ این موارد، نتیجه عملکرد انسان است که تحت تأثیر رفتارهای محیطزیستی انسان روی میدهد. این پژوهش با هدف شناسایی تأثیر مسئولیتپذیری بر رفتارهای محیطزیستی با میانجیگری رسانهها انجام شده است. روش تحقیق در این مطالعه، پیمایشی بوده که با استفاده از نمونه گیری طبقهبندی چندمرحلهای، 400 نفر از ساکنین شهر اهواز به عنوان نمونه جهت بررسی انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که رفتارهای محیطزیستی در شهر اهواز در حد متوسط است. همچنین بین متغیرهای مستقل مسئولیت پذیری و میزان استفاده از رسانهها و متغیر وابسته رفتارهای محیطزیستی رابطهای معنادار و مثبت وجود دارد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که مسئولیت پذیری با اثر میانجیگری رسانه ها، بر رفتارهای محیطزیستی تأثیر میگذارد و بین متغیرهای سن، جنسیت و وضعیت تأهل و رفتارهای محیطزیستی رابطه و تفاوت معناداری مشاهده نگردید. درنهایت، مجموع متغیرهای پژوهش توانستند 1/17 درصد از عوامل تأثیرگذار بر رفتارهای محیطزیستی ساکنان شهر اهواز را تبیین کنند.
مقاله پژوهشی
حسینعلی فرهادی هیکوئی؛ مهدی چرمچیان لنگرودی؛ وحید فلاح
دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 69-82
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی نقش آموزش بر بهکارگیری عملیات حفاظت خاک در راستای پایداری شالیکاری شهرستان ساری انجام گرفته است. از لحاظ هدف تحقیق حاضر کاربردی است و از بعد جمعآوری اطلاعات، روش تحقیق توصیفی- همبستگی میباشد. جامعه آماری تحقیق شامل 24339 نفر، از شالیکاران شهرستان ساری میباشد. به منظور انتخاب نمونه ها از روش ...
بیشتر
این تحقیق با هدف بررسی نقش آموزش بر بهکارگیری عملیات حفاظت خاک در راستای پایداری شالیکاری شهرستان ساری انجام گرفته است. از لحاظ هدف تحقیق حاضر کاربردی است و از بعد جمعآوری اطلاعات، روش تحقیق توصیفی- همبستگی میباشد. جامعه آماری تحقیق شامل 24339 نفر، از شالیکاران شهرستان ساری میباشد. به منظور انتخاب نمونه ها از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای با انتساب متناسب، استفاده گردید. تعداد 283 نفر از آنها بر اساس فرمول کوکران به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه بود. روایی پرسشنامه توسط اساتید فن و صاحبنظران تأیید شد. کرونباخ آلفا 93/0 محاسبه گردید. میانگین میزان بهکارگیری عملیات حفاظت خاک در حد متوسط، میانگین میزان آگاهی از عملیات حفاظت خاک در حد زیاد و میانگین استفاده از روشهای آموزشی نیز در حد کم است. نتایج رگرسیون چندگانه گام به گام نشان داد که 65 درصد از تغییرات به کارگیری عملیات حفاظت خاک در راستای پایداری شالیکاری ناشی از استفادة روش های آموزشی، سن، آگاهی از عملیات حفاظت خاک و تحصیلات میباشد.
مقاله پژوهشی
سعدی محمدی؛ سوران منوچهری؛ مرضیه طلعتی
دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 83-99
چکیده
امروزه در رویکردهای جدید توسعه روستایی از ظرفیتسازی به عنوان اصلی اساسی در پذیرش و اجرای برنامهها نام برده میشود و به منظور ارتقای ظرفیتهای جامعه نیز بر فعالیتهای انجمنهای مردم نهاد تأکید بسیاری می گردد. محیطزیست به عنوان بسترساز فعالیت ها و توسعه روستایی یکی از عرصه های مهم توسعه روستایی است که با توجه ...
بیشتر
امروزه در رویکردهای جدید توسعه روستایی از ظرفیتسازی به عنوان اصلی اساسی در پذیرش و اجرای برنامهها نام برده میشود و به منظور ارتقای ظرفیتهای جامعه نیز بر فعالیتهای انجمنهای مردم نهاد تأکید بسیاری می گردد. محیطزیست به عنوان بسترساز فعالیت ها و توسعه روستایی یکی از عرصه های مهم توسعه روستایی است که با توجه به وضعیت نابسامان بهره برداری از آن، نهادهای مردم نهاد زیستمحیطی، میتوانند با انجام فعالیت های ترویجی و آموزشی، نقش مؤثری در ارتقای ظرفیت های جامعه محلی در راستای حفاظت و پایداری آن ایفا کنند. در این راستا در پژوهش کاربردی حاضر، نقش انجمن مردم نهاد زیستمحیطی چیا در توسعه ظرفیتی روستاییان شهرستان مریوان، جهت حفاظت از محیطزیست روستایی با روشی توصیفی – تحلیلی، موردسنجش قرار گرفته است تا رهیافت این امر در وهله اول، تبیین نقش انجمنهای مردم نهاد در توسعه ظرفیتی روستاییان، جهت حفاظت از محیطزیست و سپس، شناخت جامع وضع موجود، جهت ارائه راهکارهای کاربردی برای تحقق پایداری محیطزیست روستایی منطقه به واسطه توسعه ظرفیتی جامعه محلی باشد. گردآوری اطلاعات از طریق دو روش اسنادی و میدانی مبتنی بر توزیع پرسشنامه به صورت تصادفی در میان 250 سرپرست خانوار در گروه برخوردار و 160 سرپرست خانوار (تعیین حجم نمونه از طریق فرمول کوکران) در گروه روستاهای غیر برخوردار از فعالیت های آموزشی و ترویجی انجمن زیستمحیطی مردم نهاد چیا بوده است. تجزیه و تحلیل دادهها از طریق آزمونهای آمار استنباطی (خی دو، ویلکاکسون،t زوجی، رتبهای فریدمن، همبستگی پیرسون) نشان از نقش مؤثر فعالیتهای انجمن مردم نهاد چیا در توسعه ظرفیتی روستاییان به منظور حفاظت از محیطزیست در دو دوره قبل و بعد از فعالیت دارد. همچنین بین سطح توسعه ظرفیتی روستاهای برخوردار و غیربرخودار از فعالیتهای آموزشی و ترویجی انجمن چیا در راستای حفاظت از محیطزیست روستایی، تفاوت معنیداری وجود دارد.
مقاله پژوهشی
سمیرا افشاری؛ روحاله رضائی؛ حیدر قلیزاده؛ حسین شعبانعلی فمی
دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 101-113
چکیده
با توجه به اهمیت منابع آب به عنوان یک عنصر کلیدی در تمام زیربخش های اقتصادی به ویژه کشاورزی و درعینحال، محدودیت و کمبود شدید این منابع، حرکت به سوی مدیریت پایدار منابع آب امری اجتناب ناپذیر به شمار می آید. در این زمینه، بسیاری از صاحب نظران بر این باورند که عوامل ذهنی و روانشناختی به ویژه نگرش از عوامل اصلی سوق دادن افراد ...
بیشتر
با توجه به اهمیت منابع آب به عنوان یک عنصر کلیدی در تمام زیربخش های اقتصادی به ویژه کشاورزی و درعینحال، محدودیت و کمبود شدید این منابع، حرکت به سوی مدیریت پایدار منابع آب امری اجتناب ناپذیر به شمار می آید. در این زمینه، بسیاری از صاحب نظران بر این باورند که عوامل ذهنی و روانشناختی به ویژه نگرش از عوامل اصلی سوق دادن افراد به سوی بهکارگیری اقدامات مرتبط با مدیریت پایدار منابع آب میباشند. با در نظر گرفتن اهمیت موضوع، هدف اصلی این تحقیق بررسی عوامل تعیینکننده نگرش کشاورزان نسبت به مدیریت پایدار منابع آب بود. جامعه آماری این پژوهش، تمام سرپرستان خانوار در شهرستان کمیجان بودند (5100=N) که با توجه به جدول بارتلت و همکاران (2001)، تعداد 300 نفر از آنان به روش نمونهگیری چندمرحلهای انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه بود که روایی محتوایی آن با روش پانلی از کارشناسان تأیید شد. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق پیش آزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبهشده برای مقیاسهای اصلی پرسشنامه در حد مناسب (در دامنه بین 628/0 تا 812/0) بود. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که نزدیک به نیمی از کشاورزان دارای نگرش خاصی نسبت به مدیریت پایدار منابع آب نبودند. با توجه به نتایج کسبشده، متغیرهای ادراک کشاورزان نسبت به مشکلات مدیریت پایدار منابع آب، میزان شرکت در برنامهها و فعالیتهای ترویجی و حجم استخر ذخیره آب، اصلیترین عوامل تعیینکننده نگرش کشاورزان نسبت به مدیریت پایدار منابع آب در شهرستان کمیجان بودند. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که بین نگرش کشاورزان نسبت به مدیریت پایدار منابع آب بر حسب نوع مالکیت منبع آب آنها، تفاوت معنیدار وجود داشت، به نحوی که کشاورزان با مالکیت شخصی در مقایسه با کشاورزان دارای مالکیت مشاع، از نگرش مطلوبتری برخوردار بودند.
مقاله پژوهشی
سمیه عریان؛ سید محمد شبیری؛ مهران فرج اللهی
دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 115-129
چکیده
هدف از این پژوهش، تحلیل برنامه راهبرد ملی تغییر اقلیم ایران در پنج بخش کاهش انتشار گازهای گلخانهای، مدیریت منابع آب، کشاورزی و امنیت غذایی، منابع زیستی و سلامت بر اساس تأکید بر ارتقاء دانش، نگرش و عملکرد جامعه در راستای ظرفیتسازی در مواجهه با تغییر اقلیم در کشور است. تحقیق بر مبنای هدف از نوع کاربردی و از نظر ماهیت روش تحقیق، ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، تحلیل برنامه راهبرد ملی تغییر اقلیم ایران در پنج بخش کاهش انتشار گازهای گلخانهای، مدیریت منابع آب، کشاورزی و امنیت غذایی، منابع زیستی و سلامت بر اساس تأکید بر ارتقاء دانش، نگرش و عملکرد جامعه در راستای ظرفیتسازی در مواجهه با تغییر اقلیم در کشور است. تحقیق بر مبنای هدف از نوع کاربردی و از نظر ماهیت روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. یافتههای پژوهش نشان داد، هر سه مؤلفه دانش، نگرش و عملکرد در برنامههای اجرایی هر 5 بخش مذکور و 25 راهبرد آن موردتوجه بوده است اما از تناسب کافی برخوردار نیست. بهطوریکه از 229 برنامه اجرایی این سند، %24 و %26 برنامهها به ارتقاء دانش و نگرش تأکید دارند و 50% عملکردی بودهاند. بیشترین نسبت برنامههای مرتبط با گسترش دانش در هر بخش، با 56% به بخش سلامت و کمترین با 8% به بخش کاهش انتشار گازهای گلخانهای اختصاص دارد. کمترین و بیشترین سهم برنامههای ارتقاء نگرش به کل برنامههای هر بخش نیز به ترتیب به بخش سلامت با 12% و مدیریت منابع آب با 44% مرتبط میباشد. همچنین بخش مدیریت منابع آب کمترین (29%) و کشاورزی و امنیت غذایی و کاهش انتشار گازهای گلخانهای با نسبت 60%، بیشترین برنامههای عملکردی را دارند. از این رو نهایتاً لازم است تا تدابیری اتخاذ شود به این منظور، لازم است که ابتدا آموزش از طریق گسترش سطح دانش و نگرش بین مخاطبان و ذینفعان برنامهها انجام گیرد تا برنامههای عملکردی که بیش از نیمی از برنامههای این سند هستند، تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد و همچنین ظرفیتسازی در راستای کاهش و سازگاری با تغییرات اقلیمی در همه بخشها بهطور متناسب صورت پذیرد.